پرویز کلانتری

پرویز کلانتری (۱۳۱۰-۱۳۹۵) نقاش، تصویرگر و نویسنده، از هنرمندان نوگرای ایران و یکی از بنیانگذاران مکتب سقاخانه بوده است. ویژگی مشترک در آثار متنوع این هنرمند، وجود فضایی آشنا با الهام از فرم‌های معماری و بافت شهرهای سنتی ایران است. مجموعه نقاشی‌های کاهگلی پرویز کلانتری از مهم‌ترین آثار وی هستند که این فضا را به تماشا گذاشته‌اند.

پرویز کلانتری در زنجان متولد شد. او از کودکی به نقاشی علاقمند بود و در جوانی به تحصیل در رشته‌ی هنرهای تجسمی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران پرداخت. او پس از فارغ‌التحصیلی به واسطه‌ی آشنایی با همایون صنعتی‌زاده به کار تصویرگری نشریاتی چون مجله «ایران‌آباد» و کتاب‌های درسی و داستانی کودکان مشغول شد.

کلانتری به عنوان مدرس در دانشکده هنرهای زیبا، در کالج هنری کودکان در کالیفرنیا، و مدتی به عنوان مدیر آموزش هنر در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران فعالیت کرد. او در اواخر دهه‌ی چهل، دوبار برنده‌ی جایزه‌ی بهترین نقاشی کتاب کودکان از شورای کتاب کودک شد.

پرویز کلانتری در حوزه‌ی نویسندگی نیز فعالیت داشته است و مقالاتی درباره‌ی هنر و هنرمندان ایرانی چون محسن وزیری مقدم، حسین محجوبی، بهجت صدر، مهدی سحابی و بسیاری دیگر در نشریات متعددی از جمله نشریه‌ی تندیس و نشریه بخارا منتشر کرده است. همچنین از شاخص‌ترین کتاب‌های پرویز کلانتری می‌توان به «ولی افتاد مشکل‌ها»، «چهار روایت» و «نیچه نه، فقط بگو مشد اسماعیل» اشاره کرد.

در سال ۱۳۵۳ پرویز کلانتری خلق مجموعه نقاشی‌های کاهگلی خود را که شاخص‌ترین آثار او را شامل می‌شود آغاز کرد. وی به عنوان پایه‌گذار سبک نقاشی کاهگلی شناخته شده است هرچند خود، مارکو گریگوریان را مبدع آن می‌داند. آثار کلانتری در چندین دوره از بی‌ینال هنر تهران و بی‌ینال طراحی تهران به نمایش درآمده و آرت‌فر هنر بازل سوییس در سال ۱۳۵۵ میزبان آثار این هنرمند بوده است.

نقاشی‌های پرویز کلانتری همواره نمایشگر فضایی آشنا و نوستالژیک، یادآور فرهنگ بومی ایران با تمرکز بر معماری شهرهای کویری بوده است. اما آنچه آثار این هنرمند را قابل توجه می‌کند شیوه منحصر‌به‌فرد او در ایجاد این فضاست؛ کلانتری در آثارش منظره‌هایی ملموس را تصویر می‌کند. مناظری که به چشم مردم ایران آشناست، اما زبان هنرمندانه‌ی او به گونه‌ای است که نقاشی‌هایش را بسیار فراتر از یک منظره‌سازیِ شهری صرف پیش برده است.

موضوعات سنتی و بومی در آثار پرویز کلانتری در تقابل با تاثیرات هنر مدرن قرار گرفته و به تعادل رسیده است. سطوح تخت با رنگ‌های محدود، پرسپکتیو شکسته شده و روابط فضاییِ کوبیستی را می‌توان از شاخص‌ترین ویژگی‌های تصویری آثار کلانتری دانست که به شکلی محسوس متاثر از هنر مدرن، به‌ویژه کوبیسم است.

یکی از آثار این هنرمند برجسته در فهرست تمبرهای ویژه‌ی سازمان ملل متحد ثبت شده و اثر «شهر ایرانی»‌‌ِ او در این سازمان نگهداری می‌شود. در سال ۱۳۹۵ پرویز کلانتری بر اثر بیماری درگذشت.

آثار